657 SAYILI DEVLET MEMURLARI KANUNU VE 375 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASIYLA EĞİTİM MÜFETTİŞLERİNİN ÖZLÜK HAKLARININ DÜZELTİLM
657 SAYILI DEVLET MEMURLARI KANUNU VE 375 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASIYLA EĞİTİM MÜFETTİŞLERİNİN ÖZLÜK HAKLARININ DÜZELTİLMESİNE İLİŞKİN RAPOR
Eğitim müfettişliği (bilinen en eski adıyla ilköğretim müfettişi) mesleği 1838 yılından itibaren günümüze kadar kesintisiz kurumsal bir yapı olarak devam ede gelmiştir. Eğitim müfettişleri tarihsel süreçte müfettişlik kavramının tüm kültürel kodlarını taşımakta ve sıradan insanların aklına müfettiş denilince eğitim hayatında en az bir defa karşılaşmış olduğu “Eğitim Müfettişi” gelmektedir. Eğitim müfettişliği bütün bu tarihi birikimi ve önemine rağmen, ne yazık ki günümüzde hak ettiği yerde değildir. Başta özlük hakları olmak üzere birçok hususta göz ardı edilmiştir. Örnek olarak kamudaki bütün müfettiş ünvanlı denetim elemanlarına makam ve görev tazminatı tanımlanmışken, eğitim müfettişleri bu tazminatlardan faydalanamamaktadırlar. Bu durum, 657 sayılı DMK’nda tanımlanan müfettiş ünvanlı çalışanlara verilen haklara aykırılık teşkil etmektedir. Eğitim müfettişlerine makam ve görev tazminatı verilmemesine gerekçe olarak, eğitim müfettişlerinin taşra denetim elemanları olması sebebiyle sözü edilen tazminatlardan yararlanamayacağı ifade edilmiştir. Oysa taşra teşkilatında görev yapmalarına rağmen sahip oldukları kariyer meslek durumu, unvan, görev tanımı, yetkileri ve il milli eğitim müdürlerinin dışında 3600 (yeni düzenlemeyle 2023 yılından itibaren 4200) ek göstergeye sahip olmaları, eğitim müfettişlerinin bu tazminatları hak ettiklerinin en önemli göstergesidir.
Ayrıca; Büyükşehir belediye müfettişleri de illerde görev yapmakta ve görev alanı bakımından görevli oldukları il sınırlarıyla sorumlu olmalarına rağmen, makam ve görev tazminatı almaktadırlar. Eğitim müfettişleri, görev alanı bakımından her türden resmi ve özel, örgün ve yaygın eğitim kurumlarının rehberlik, denetim, iş başında yetiştirme, inceleme, soruşturma, izleme ve değerlendirme hizmetlerini yürütmekle sorumludurlar. Bu bakımdan, aynı sınırlar kapsamında görev yapan büyükşehir belediye müfettişleri ile eğitim müfettişleri aynı tazminat haklarından faydalanmalıdırlar.
Eğitim müfettişliği, kariyer meslek grubundan olmasına rağmen, yılların getirdiği ihmallerin sonucunda maddi ve manevi açıdan prestij kayıpları yaşamıştır. Bu gün bir eğitim müfettişi özlük hakları yönünden denetim ve soruşturmasını yaptığı öğretmen ve yöneticilerin gerisine düşmüş; öğretmen ve idarecilere verilen uzman öğretmenlik, baş öğretmenlik ve ek derslerle birlikte aradaki ücret farkı gitgide artmış ve artmaya da devam etmektedir. Bu durumun doğal sonucu olarak, kariyer mesleği olmasına rağmen eğitim müfettişliği, artık öğretmenler tarafından tercih edilmeyen bir meslek haline gelmiştir. Nitekim, ihdas edilen 750 eğitim müfettiş yardımcısı kadrosuna mevcut öğretmenler arasında 95.000 – 100.000 arası potansiyel aday olmasına rağmen, yaklaşık 4.500 aday başvuruda bulunmuş, bu adayların da sadece 3.500’ü yazılı sınava girmiştir. Yazılı ve sözlü sınav sonuçlarına göre ancak 298 aday eğitim müfettiş yardımcısı olarak atanmış, bunlardan da 30 eğitim müfettiş yardımcısı göreve başlamasına rağmen istifa ederek ayrılmış, an itibariyle 269 eğitim müfettiş yardımcısı kalmıştır. Yine boş kalan kadrolar için yapılan 2.sınavda da istenilen düzeyde katılım gerçekleşmemiş ve tahsis edilen boş kadrolar doldurulamamıştır.
Eğitim müfettişliği mesleğinin bir kariyer meslek olması, temsil görevlerinin bulunması ve yürüttükleri görevlerin hassasiyeti de göz önünde bulundurulduğunda, tercih edilen bir meslek olmasının sağlanması amacıyla özlük durumlarının imkanlar dahilinde iyileştirilmesi elzemdir. Bu iyileştirme mevcut eğitim müfettiş ve yardımcılarının kadro sayıları (959 eğitim müfettişi ve 269 eğitim müfettiş yardımcısı olmak üzere toplamda 1228) dikkate alındığında, bütçeye fazla yük getirmeyecektir. Özlük hakları kapsamında yapılacak bir mali iyileştirmeyle; eğitim müfettişliğinin öncelikli tercih edilen kariyer bir meslek olması, denetim sisteminin daha güçlü hale getirilmesi ve eğitimin niteliğinin artırılması amaçlanmaktadır.
Ülkemizde 56.204’ü resmi ve 14.179’u özel öğretim kurumu olmak üzere toplam 70.383 örgün eğitim kurumu; 1.675’i resmi ve 17.950’si özel öğretim kurumu olmak üzere toplam 19.625 yaygın eğitim kurumu faaliyet göstermektedir. Bu kurumlarda 1.139.673 öğretmen görev yapmaktadır. Resmi okul ve kurumların 3 yılda bir, özel öğretim kurumlarının her yıl, özel barınma hizmeti veren öğrenci yurtlarının 6 ayda bir denetlenmesi ve bu denetimlerin önemli bir kısmının eğitim müfettişlerince gerçekleştirildiği düşünüldüğünde, eğitim müfettişliği mesleğinin güçlendirilmesi ve yasal düzenlemelerin biran önce yapılması gerekmektedir. Anayasanın 128 inci maddesinde yer alan, memurların ve diğer kamu görevlilerinin mali ve sosyal haklarının kanunla düzenlenebileceğine dair emredici hükmü gereğince, eğitim müfettişlerinin özlük haklarında kanunla iyileştirme yapılmalıdır.
Bu kapsamdaki mevzuat analiz edilmiştir. İlgili mevzuatın tetkikinden; 657 sayılı DMK’nun IV Sayılı Makam Tazminatı Cetvelinde eğitim müfettişlerinin bulunmadığı, dolayısıyla makam ve görev tazminatı alamadıkları, yine mezkur kanunun II Tazminatlar, A- Özel Hizmet Tazminatının h bendinde eğitim müfettişleri ibaresinin olduğu ve aynı bentte müfettiş ünvanlı olarak yer alan Büyükşehir Belediyeleri ile bunlara bağlı genel müdürlük Başmüfettiş, Müfettiş ve Müfettiş Yardımcılarının makam ve görev tazminatı aldıkları, bunun dışında h bendinde müfettiş ünvanlı başka denetim elemanının olmadığı, 666 sayılı KHK’nin I sayılı ek ödeme oranları sayılı cetvelin j bendinde ‘Bakanlık, müsteşarlık, başkanlık, bağımsız genel müdürlük taşra teşkilatları ile yükseköğretim kurumlarında ve mahalli idarelerde özel yarışma sınavı sonucunda mesleğe uzman ve denetmen yardımcısı olarak alınıp belirli süreli meslek içi eğitimden sonra özel bir yeterlik sınavı sonunda uzman ve denetmen unvanlı kadrolara (mevzuatı uyarınca söz konusu kadrolara atananlar dahil) atananlar ile belediye iktisat müfettişlerinden;’ denilmekte olup, eğitim müfettişlerinin içerisinde olduğu bu bentte kendileri dışında müfettiş ünvanlı sadece belediye müfettişlerinin olduğu görülmektedir. Netice olarak; kamuda müfettiş ünvanını ihraz etmekle birlikte, makam ve görev tazminatından yararlanamayan tek müfettiş grubu eğitim müfettişleridir.
Bütün bu değerlendirmelerin ışığında eğitim müfettişlerinin özlük haklarında iyileştirme yapılabilmesi için 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’de düzenleme yapılması gerektiği görülmüştür. Bu doğrultuda kanuni düzenleme yapılması için 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Taslağı hazırlanmıştır.
657 SAYILI DEVLET MEMURLARI KANUNU VE 375 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TEKLİFİ
MADDE 1- 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Eki (IV) sayılı Makam Tazminatı Cetveli’ nin 8 inci sırasına aşağıdaki (e) bendi eklenmiştir.
‘e) En az dört yıl süreli yükseköğrenim veren fakülte veya yüksekokulları bitirmiş, birinci dereceli kadroya atanmış Eğitim Müfettişleri 1.000’
Ya da;
MADDE 1- 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Eki (IV) sayılı Makam Tazminatı Cetveli’ nin 8 inci sırasındaki (d) bendine büyükşehir belediye sınırları içindeki ilçe belediye müfettişleri ibaresinden sonra gelmek üzere ‘Eğitim Müfettişleri’ ibaresi eklenmiştir.
MADDE 2 – 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı “657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 926 Sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu, 2802 Sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu, 2914 Sayılı Yükseköğretim Personel Kanunu, 5434 Sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu ile Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması, Devlet Memurları ve Diğer Kamu Görevlilerine Memuriyet Taban Aylığı ve Kıdem Aylığı ile Ek Tazminat Ödenmesi Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’ye ekli “Ek Ödeme Oranları” başlıklı (I) sayılı Cetvel’in (A) kısmının (1) numaralı bölümünün (ı) sırasına “Büyükşehir belediyeleri ile bunlara bağlı genel müdürlüklerin başmüfettiş ve müfettiş kadrolarında bulunanlar” ibaresinden sonra gelmek üzere “Eğitim Müfettişleri” ibaresi eklenmiştir.”
MADDE 3 – 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 152’inci maddesinin (h) bendinde yer alan maarif müfettişleri ibaresi kaldırılmış, aynı maddenin (g) bendine “Enerji ve Tabii Kaynaklar Denetçi ve Denetçi Yardımcıları” ibaresinden sonra gelmek üzere Eğitim Müfettişi ve Eğitim Müfettiş Yardımcıları ibaresi eklenmiştir.
MADDE 4 – Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 5 – Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.
